Τα τελευταία χρόνια της κρίσης έχει γραφτεί πολλές φορές ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας είναι η φυγή ανθρωπίνου κεφαλαίου. Τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά και μιλούν από μόνα τους. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος από το 2008 έως σήμερα έφυγαν από τη χώρα 427.000 Έλληνες, ηλικίας 15-46 ετών, ενώ η διαδικασία εξόδου για αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό είναι ακόμη σε εξέλιξη και δεν φαίνεται το πότε θα τερματιστεί. Βάσει πρόσφατων υπολογισμών της Endeavor Greece, οι άνθρωποι αυτοί, κυρίως ανώτερης/ανώτατης εκπαίδευσης, συνεισφέρουν ετησίως 12,9 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ των χωρών υποδοχής (κυρίως Γερμανία και Αγγλία) και 9,1 δισ. ευρώ σε φορολογικά έσοδα, εκ των οποίων 7,9 δισ. ευρώ σε φόρους εισοδήματος και εισφορές και 1,2 δισ. ευρώ σε ΦΠΑ. Αθροιστικά, από το 2008 μέχρι και σήμερα, οι Έλληνες του brain drain έχουν παραγάγει περισσότερα από 50 δισ. ευρώ ΑΕΠ στις νέες «πατρίδες» τους.

Η… διαρροή «εγκεφάλων» ή αλλιώς «brain drain» αποκτάει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις στη σημερινή εποχή της ψηφιακής μετάβασης, στην οποία παρατηρείται σημαντική μεταστροφή σε εταιρείες εντάσεως γνώσης ή αλλιώς ανθρωπίνου κεφαλαίου, με τις ψηφιακές δεξιότητες να αποτελούν το ζητούμενο για τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις που θέλουν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Άλλωστε ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο της σύγχρονης οικονομικής ανάπτυξης αποτελεί η μεταφορά τεχνολογίας και νέων γνώσεων από το επίπεδο της έρευνας στο επίπεδο της πραγματικής οικονομίας και η δημιουργία εμπορικών επιχειρήσεων που θα παράγουν οικονομικά οφέλη για τους ιδρυτές, τους εργαζόμενους και γενικότερα για την κοινωνία.

Για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός είναι απαραίτητα προγράμματα όπως το Invent ICT, το οποίο αποτελεί παράδειγμα συνεργασίας του ακαδημαϊκού κόσμου με τη βιομηχανία και με τον οργανισμό ID-GC με στόχο την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων. Το πρόγραμμα επώασης καινοτόμων επιχειρηματικών σχεδίων, που αξιοποιούν τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, παρουσιάστηκε τον Ιανουάριο και είναι πάρα πολύ ενθαρρυντικό το γεγονός ότι μόλις σε ένα μήνα περισσότερες από 60 προτάσεις υποβλήθηκαν για ένταξη σε αυτό.  Οι προτάσεις που έχουν συγκεντρωθεί θα αξιολογηθούν σε πρώτη φάση από ανεξάρτητους αξιολογητές από την ακαδημαϊκή κοινότητα, τον ιδιωτικό τομέα και τους συντελεστές του Προγράμματος, ενώ τα αποτελέσματα για τις ιδέες που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα θα ανακοινωθούν έως το τέλος Φεβρουαρίου.

Από το εργαστήριο στην αγορά

Το Invent ICT υλοποιείται από τη θερμοκοιτίδα ΕΠΙ.νοώ του ΕΠΙΣΕΥ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και τους Industry Disruptors – Game Changers (ID-GC) με τη στήριξη της Ένωσης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας (ΕΕΚΤ). Ζητούμενο από την αρχή του προγράμματος ήταν η δυνατότητα να αναδείξει νέους ερευνητές και να τους παρέχει τα κατάλληλα εργαλεία, ώστε να καινοτομήσουν και να επιχειρήσουν.

Ο Μιχάλης Στάγκος, Ιδρυτής των Industry Disruptors – Game Changers (ID-GC), εξηγεί στο FortuneGreece.com πώς αυτό το στοιχείο διαφοροποιεί τη συγκεκριμένη θερμοκοιτίδα. «Η σύνδεση με την αγορά σηματοδοτείται από τη στήριξη της Ένωσης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας στο Πρόγραμμα και τη συμμετοχή των ID-GC στην υλοποίησή του. Οι ID-GC εξασφαλίζουν πρόσβαση σε ένα δίκτυο επιχειρηματιών και επενδυτών που μπορούν να συμβάλουν στη διαμόρφωση βιώσιμων επιχειρηματικών σχεδίων, που μπορούν να χρηματοδοτηθούν. Επιπλέον, στελέχη των εταιρειών που απαρτίζουν την ΕΕΚΤ θα αξιολογήσουν τις προτάσεις και θα καθοδηγήσουν τα επιχειρηματικά σχέδια από τη σκοπιά της αγοράς. Η σύνδεση με την αγορά επιτυγχάνεται επειδή η αγορά είναι ενεργός συντελεστής του Προγράμματος».

Οι ID-GC, με την παρουσία τους σε 64 χώρες και τη σύνδεσή τους με τη διεθνή αγορά θα προσπαθήσουν να αποτελέσουν δίαυλο εξωστρέφειας για τις ομάδες που θα συμμετάσχουν στη Θερμοκοιτίδα. Μάλιστα πρώτος σταθμός θα είναι το Παγκόσμιο Συνέδριο Επιχειρηματικότητας (GEC) στο Γιοχάνεσμπουργκ, τον Μάρτιο 2017, στην ενεργοποίηση του οποίου παίζει σημαντικό ρόλο ο οργανισμός.

Ο Μιχάλης Στάγκος αναφέρει πώς η απόφαση για τη στήριξη του προγράμματος ήταν σχεδόν αυτονόητη, καθώς αγγίζει τον τον πυρήνα της δράσης των ID-GC και ως σύμπραξη του ακαδημαϊκού χώρου με φορείς της αγοράς ανταποκρίνεται στη φιλοσοφία για περισσότερη διασύνδεση και συνέργειες μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ώστε να αξιοποιηθεί το ταλέντο που υπάρχει στα πανεπιστήμια.  «Ως ID-GC φέρνουμε στο πρόγραμμα ένα ευρύτατο δίκτυο, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, το οποίο μπορεί να υποστηρίξει τις εκκολαπτόμενες επιχειρήσεις με συμμετοχές σε διεθνή fora και διαγωνισμούς, δικτύωση, συνεργασίες και ευκαιρίες χρηματοδότησης. Ο ρόλος μας είναι να αποτελέσουμε δίαυλο εξωστρέφειας και διασύνδεσης με την εγχώρια και διεθνή επιχειρηματική σκηνή για το Πρόγραμμα και όσους συμμετέχουν σε αυτό» συμπληρώνει.

Ένα ακόμα στοιχείο που διαφοροποιεί το Invent ICT είναι ότι το πρόγραμμα δεν…τελειώνει στο πρόγραμμα. Στόχος είναι να υπάρξει δικτύωση και μετά το τέλος του προγράμματος καθώς και οι απαραίτητες συνέργειες, ώστε οι ιδέες αυτές να βγουν όσο το δυνατόν πιο έτοιμες ως επιχειρήσεις πλέον στην αγορά. Η ευκαιρία για τις συμμετέχουσες ομάδες είναι να διανύσουν με επιτυχία το δρόμο από το εργαστήριο στην αγορά. «Η πραγματική ευκαιρία για τις ομάδες έγκειται στη διαμόρφωση και αξιολόγηση των ιδεών τους με καθοδήγηση και συμβουλευτική από στελέχη της αγοράς, στην μετεξέλιξη των ιδεών αυτών σε βιώσιμα επιχειρηματικά σχέδια και τελικά στην δημιουργία επιχειρήσεων που αξιοποιούν τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών για να δραστηριοποιηθούν με καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες που προσφέρουν λύσεις στους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας» συμπληρώνει ο Μιχάλης Στάγκος.

Για αυτό τον σκοπό άλλωστε κατά τη διάρκεια των 12 μηνών που διαρκεί το πρόγραμμα, για κάθε ομάδα που θα δηλώσει συμμετοχή θα υπάρξει ad hoc υποστήριξη από μέντορες, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε project, ενώ έμφαση θα δοθεί στις απαραίτητες δεξιότητες και σε εργαλεία ανάπτυξης πωλήσεων και μάρκετινγκ. Άλλωστε η καθοδήγηση νέων ερευνητών είναι πολύ πιο σημαντική ακόμα και από τη χρηματοδότηση, καθώς το ζητούμενο για τις νέες startups είναι να μπορέσουν να μετασχηματιστούν σε εταιρείες με πελάτες και το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό που θα τους εξυπηρετήσει.

Νέες προοπτικές για τον κλάδο παγκοσμίως

Το πρόγραμμα εστιάζει στη βιομηχανία Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, η οποία δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι αλλάζει την οικονομία και την κοινωνία παγκοσμίως. Η λεγόμενη 4η βιομηχανική επανάσταση αποτελεί, ήδη, μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για εταιρείες και οργανισμούς σε όλο τον κόσμο, που επιχειρούν να μετασχηματίσουν τις δομές τους, επιδιώκοντας την ψηφιακή ολοκλήρωση. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι και ο βασικός παράγοντας διαμόρφωσης των εξελίξεων στην παγκόσμια βιομηχανία ICT, καθώς δημιουργεί νέες ευνοϊκές προοπτικές για τον κλάδο. Αναμένεται να μετατρέψει, τα επόμενα χρόνια, τόσο τη συνολική ζήτηση, όσο και τα πρότυπα των δαπανών, αλλάζοντας αφενός το μοντέλο ανάπτυξης των επιχειρήσεων, αλλά και το επίπεδο χρήσης της τεχνολογίας από τους ίδιους τους καταναλωτές.

Η δυναμική της παγκόσμιας βιομηχανίας Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) παραμένει θετική, σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδος (ΣΕΠΕ), και υπολογίζεται σε αξία για το 2017 σε 3,205 τρισ. ευρώ (αύξηση 2,3% σε σχέση με το 2016).  Ως το πιο δυναμικό τμήμα της αγοράς θα αναδειχθεί αυτό που συνδέεται με τους βασικούς πυλώνες, που κατευθύνουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Πρόκειται για τις τεχνολογικές τάσεις, που σχετίζονται με την αγορά «3rd Platform» (3η Πλατφόρμα) και αφορούν το Mobility (συσκευές, εφαρμογές, υπηρεσίες), το Cloud Computing (ιδιωτικό, δημόσιο, υβριδικό), τα Big Data – Analytics και τα Social Networks. Για παράδειγμα, μόνο οι επενδύσεις σε τεχνολογίες και υπηρεσίες, που συνδέονται με το “3rd Platform”, θα αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 50% των συνολικών δαπανών για την Πληροφορική το 2018, σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η αγορά του ICT στην Ελλάδα, οι ψηφιακές δεξιότητες και το νέο…Ελντοράντο

Η ελληνική αγορά βρίσκεται σε τροχιά σταθεροποίησης και το 2017 αναμένεται να περιορίσει περαιτέρω τις όποιες απώλειες λόγω και της κρίσης. Σύμφωνα με τον ΣΕΠΕ, η αξία της εγχώριας αγοράς ΤΠΕ ή αλλιώς ICT τοποθετείται στα 5,707 δισ. ευρώ το 2016, ενώ το 2017 η πρόβλεψη είναι για 5,677 δισ. ευρώ.

«Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία ο κλάδος ΤΠΕ αριθμεί περίπου 4.700 επιχειρήσεις και απασχολεί 230.000 εργαζόμενους στην Ελλάδα. Οι ΤΠΕ στην Ελλάδα μπορούν να είναι καταλύτης ανάπτυξης και παράγοντας ανάσχεσης του brain drain. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός που βρίσκεται σε εξέλιξη επηρεάζει τα πάντα γύρω μας, τον τρόπο επικοινωνούμε, τον τρόπο που συναλλασσόμαστε, τον τρόπο που διασκεδάζουμε, τον τρόπο που αξιολογούμε και επιλέγουμε υπηρεσίες. Όλοι οι παραγωγικοί τομείς κι οι παραγωγικές δραστηριότητες επιδέχονται πλέον ψηφιακών εφαρμογών. Υπό αυτή την έννοια και από την άποψη των ευκαιριών βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο Ελντοράντο» δηλώνει στο FortuneGreece.com o Μιχάλης Στάγκος.

Υπό το πρίσμα των νέων εξελίξεων και των συνεχών αλλαγών, ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα που αναδεικνύεται όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλη την Ευρώπη, είναι αυτό των ψηφιακών δεξιοτήτων. Οι δυνατότητες ICT στον ευρωπαϊκό πληθυσμό είναι ακόμα σε χαμηλό επίπεδο και η εύρεση εργαζομένων με τις κατάλληλες δεξιότητες ο μεγάλος πονοκέφαλος για τις επιχειρήσεις. Ο όρος «digital labor» έχει μπει στη ζωή μας και απαιτείται όλο και μεγαλύτερη έμφαση στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού.

Ενδεικτικά σύμφωνα με το EurActiv.com, το 40% του πληθυσμού της Ε.Ε. θεωρείται ότι έχει ανεπαρκείς βασικές ψηφιακές δεξιότητες, ενώ αν εξετάσουμε μόνο το εργατικό δυναμικό (όσους δηλαδή ήδη εργάζονται), το ποσοστό αυτό πέφτει στο 32%. Είναι εμφανές ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στην εκπαίδευση και όπως δείχνει η σχετική έρευνα πάνω από το 27% των Ευρωπαίων πολιτών έχουν αποκτήσει ψηφιακές δεξιότητες από το σχολείο ή το πανεπιστήμιο.

Στο πρόγραμμα Invent ICT μπορεί να συνεισφέρει και σε αυτό το κομμάτι, καθώς αξιοποιεί την προηγούμενη πείρα της Μονάδας Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας του ΕΜΠ και της θερμοκοιτίδας ΕΠΙ.νοώ. «Το πρόγραμμα Invent ICT έρχεται σε μία δύσκολη και ταυτόχρονα κατάλληλη συγκυρία. Βρισκόμαστε σε μία φάση πού έχουμε όχι μόνο διαρροή επιστημονικού δυναμικού (brain drain) αλλά και ελλιπή αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων. Για παράδειγμα, ενώ στο ΕΜΠ πραγματοποιείται πολύ μεγάλο και άκρως ανταγωνιστικό, διεθνώς, ερευνητικό έργο, τα αποτελέσματά του αξιοποιούνται σε μικρό σχετικά βαθμό για την ανάπτυξη καινοτομιών και ακόμη λιγότερο για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων έντασης γνώσης με σημαντική αναπτυξιακή επίδραση» δήλωσε σχετικά ο Γιάννης Καλογήρου, Καθηγητής ΕΜΠ, Επιστημονικός υπεύθυνος ΜοΚΕ ΕΜΠ και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου της θερμοκοιτίδας ΕΠΙ.νοώ.

Η καινοτομία, η εκπαίδευση και η ενίσχυση των νέων μοιάζει μονόδρομος για να αναστραφεί το αρνητικό κλίμα στην ελληνική οικονομία. Γιατί η πραγματική δύναμη της Ελλάδας, μεγαλύτερη και από αυτή του τουρισμού, της ναυτιλίας ή της πρωτογενούς παραγωγής, είναι το ανθρώπινο δυναμικό της…